Çocukluk Kahramanlarımız Ansiklopediler

Öğrencilik yıllarımda bilgiye ulaşmak günümüzdeki kadar kolay değildi. Herhangi bir konuda bilgi sahibi olmak için ya da çocukça meraklarımızın giderilmesi için bize sunulan en pratik metot ansiklopedi karıştırmaktı.

Orta halli ebeveynlerimizin "aman evlatlarımız cahil kalmasın, ödevlerine yardımcı olsun hem de bize abuk subuk sorular sormasın açıp ordan baksınlar" diyerek haftalarca kupon biriktirip sahip oldukları, bu o zamanların en kutsal bilgi kaynaklarını, varsa kütüphanelerinin yoksa vitrinlerinin en baş köşesine, alfabetik olarak dizerlerdi. Bizler de her bir cildin hangi heceleri barındırdığını ezberlerdik, bunu oyun olsun diye mi yoksa aradığımız şeyi kolay bulalım diye mi yapardık bilmiyorum.

Hatırlıyorum da bizde Hürriyet'in verdiği "Ana Britannica"'lar vardı. Kupon biriktirmekten bıkmış olmalıyız ya da gazeteye zam gelmiş olmalı ki "Nik" hecesiyle biten ciltten sonrasını alamamıştık. Hayatımı o dönemler "Nikten önce" ve "Nikten sonra" diye 2'ye ayırıyordum. Yani, bir bilgi aramam gerektiğinde, arayacağım şeyi "Nik"e göre düşünüyordum "Nik" ten önceyse "Yes be! Bizim Britannica'dan bakarım" diyerek seviniyordum. "Nik"ten sonraysa da istikrarlı kupon biriktiricisi olan komşuların, arkadaşların Britannicalarına ya da Meydan Larouselarına bakıyordum.

Sonradan "Sabah" gazetesinin verdiği "Grolier"in "Mek" hecesiyle başlayan cildinden itibaren olanları almıştık da rahatlamıştım. Hey gidi hey! O zamanlar böyle gugıllamalar, yandexlemeler, wikilemeler nerdeee?

Biraz uğraş verirdik bilgiye ulaşmak için ama edindiğimiz bilgiden de adımız kadar emin olurduk. Bizim nazarımızda, ansiklopedide ne yazıyorsa doğruydu. Aksi düşünülemezdi. Sorgulamazdık hiç gerçekten doğru mu diye. Diğer ansiklopedilerde de aynı şey yazıyor mu ya da bu bilgiyi kim, nerden elde etmiş, hiç düşünmezdik bile. Kayıtsız teslim ederdik beynimizi alfabetik sıralanan o bilgilere. Öyle ki Sovyetler Birliği'nin, Yugoslavya'nın dağılmalarını bile zor kabullendik biz :)

Günümüzde bilgi alabileceğimiz o kadar çok seçenek var ki üstelik anında güncellenen bilgiler hepsi ve ayrıca o bilgilere ulaşmak bir tık kadar basit. Ama o zamanlar ansiklopediden elde ettiğimiz bilgiye güvendiğimiz kadar bu bir tıkla edindiğimiz güncel bilgilere gönül rahatlığıyla güvenemiyoruz bir türlü. Zamane bilgilerine şüpheyle yaklaşıyoruz nedense? Büyüdük ondan mı acaba?

Ansiklopedi sözcüğü yunanca "öğrenme çemberi" anlamına gelen "enkiklopedia" dan gelirmiş. Gerçekten de çemberin içine bir daldık mı çıkana kadar ne aradığımızı unutur gereksiz bir sürü kelime, hayatımızda asla ihtiyaç duymayacağımız bilgilerle doldururduk beynimizi ve zamanın nasıl geçtiğini anlamazdık. İnternette sörf yapmak gibi...  E biz de ansiklopedilerde yapardık sörfümüzü işte.

Çocukluğumuzun kahramanları olan bu kara kaplıları hayatımızdan çıkarmak biraz zor oldu. İnternetin yeni yeni çıktığı dönemlerde kıyamadık, internete şüpheyle bakıyorduk çünkü, e internetin güvenilir olma gibi bir iddiası da yoktu zaten. Bu yüzden uzun bir dönem sadece, bahtsız ev kızlarının sinirle toz aldıkları ömür törpüsü süs eşyası olarak sürdürdüler ömürlerini.

Zamanla "ya şunları gardrobun üstüne mi kaldırsak, bazaya mı?" şeklinde itilip kakıldılar. Çünkü zaman geçiyor, dünya değişiyor ve bu değişimle birlikte içindeki bilgiler de güncelliğini yitiriyordu. İnternetin yaygınlaşmasıyla bunu daha da iyi anlıyorduk.

Ancak işte bazıları da; gizlenecek, saklanacak bir şeyler varsa -resim olur, para olur- onları, sevdiceğimizin isminin ilk hecesinin bulunduğu cildin arasına saklamak suretiyle şifreli kasa görevini üstlenerek biraz daha direnebildiler.

Ama sadece kısa bir süre daha...Sonra onlarla da vedalaştık. Çünkü bilgi de, o saklanacak resimler de paralar da herşey şu an baktığınız ekranın içinde size bir tık kadar yakın.